Du lịch bền vững cho bây giờ và mai sau

Một năm qua, ngành du lịch trên toàn thế giới chật vật trong dịch bệnh, nhưng ngược lại, hệ sinh thái dường như đang hồi sinh. Điều đó khiến chúng ta phải giật mình nhìn nhận lại, suốt thời gian dài, sở thích và thói quen của con người đã khiến thiên nhiên phải chịu tổn hại biết chừng nào. Hơn bao giờ hết, nếu muốn tiếp tục thỏa mãn đam mê khám phá trái đất, chúng ta cần quân tâm đến nó nhiều hơn.

Nhưng du lịch bền vững không chỉ đơn thuần là giảm lượng khí thải carbon, mà còn là hỗ trợ các cộng đồng địa phương; là sự tôn trọng dành cho cả con người và hành tinh này, từ những hành động dù là bình thường nhất. Để trở thành một du khách bền vững không khó, vấn đề là chúng ta cần lưu tâm và đưa ra những lựa chọn đúng đắn và có trách nhiệm.

Lựa chọn địa điểm bền vững

Một trong những bước đầu tiên để lập kế hoạch cho bất kỳ chuyến đi nào là lựa chọn điểm đến. Có quá nhiều điểm đến trong mơ nhưng chúng ta vẫn có thể dành thêm chút thời gian cân nhắc và tìm hiểu nhằm đưa ra quyết định mang tính bền vững hơn.

Một trong những điều tưởng chừng như rất đơn giản nhưng vô tình ảnh hưởng tiêu cực không nhỏ đến môi trường, đó là ồ ạt đến những điểm check-in “hot” vào cùng một thời điểm. Những địa điểm nổi tiếng trên thế giới như Paris, Venice, Phuket, Bali hay ở Việt Nam như Hội An, Nha Trang, Vũng Tàu, Đà Lạt… luôn rơi vào tình trạng quá tải khách du lịch trong những ngày cuối tuần hay kỳ nghỉ lễ. Khi nhiều khách du lịch đổ về một nơi, thị trường nhà đất trở nên đông đúc và giá cả tăng lên, khiến chất lượng cuộc sống của người dân địa phương phát triển không đồng đều. Đồng thời, tình trạng ô nhiễm không khí, nước, rác thải tràn lan ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường sống. Hãy nhớ rằng, du lịch là một phần giúp phát triển kinh tế của địa phương, chứ không phải để hình ảnh nơi đó ngày càng xấu đi.

Ai cũng muốn một lần trong đời được đặt chân đến tháp nghiêng Pisa hay co ro trong áo ấm tận hưởng cái se lạnh của núi rừng Sa Pa. Nhưng chúng ta không nhất thiết phải đến cùng thời điểm với hàng nghìn người khác, để cuối cùng những điều bạn nhận được chỉ là sóng người lô nhô, là khói bụi, là sự hỗn tạp của đủ các loại mùi và âm thanh, là sự đề phòng bất trắc luôn chờ trực. Chúng khiến ta khó chịu nhiều hơn là hưởng thụ. Thay vì tự làm khổ mình, bạn có thể tìm đến những “viên ngọc ẩn mình” đầy hoang sơ tuyệt đẹp, khám phá ẩm thực và văn hóa độc đáo của địa phương để rồi sau đó, bạn sẽ tự hào kể lại cho bạn bè những trải nghiệm không dễ có được.

Lựa chọn phương tiện bền vững

Đến nay, hầu hết chúng ta đều nhận thức được tác động tiêu cực đến môi trường của việc đi máy bay. Không thể phủ nhận sự tiện lợi cùng chi phí hợp lý của nó, nhưng ngược lại, hành tinh đang phải chịu cái giá quá lớn. Hàng không chịu trách nhiệm cho 2% tổng lượng khí thải CO2 trên toàn cầu. Nghe có vẻ không nhiều, nhưng một chuyến bay xuyên Đại Tây Dương từ London đến New York thải ra khoảng 986kg CO2 cho mỗi hành khách. Thật ngạc nhiên bởi nó lớn hơn nhiều lần việc bạn ăn thuần chay và không lái xe trong vòng một năm.

Khi so sánh trên mỗi cây số và mỗi hành khách, các chuyến bay thải ra từ 102 – 133gam, tàu hỏa thải khoảng 41gam CO2 và xe buýt chỉ có 27gam CO2. Việc cất cánh và hạ cánh tạo ra nhiều khí thải CO2 nhất, vì vậy khi so ra, các chuyến bay đường dài tương đối “sạch” hơn các chuyến bay ngắn. Do vậy, phép toán này đã thể hiện tương đối rõ ràng, đó là bạn nên hạn chế đi máy bay và chọn hình thức giao thông thân thiện với môi trường hơn.

Tất nhiên, nếu có điều kiện và thời gian, bạn có thể cân nhắc sử dụng các phương tiện công cộng khác thay vì máy bay hay xe ô tô riêng, và chọn những nơi có thể đạp xe, đi bộ để thưởng lãm cảnh đẹp. Trekking hiện đang là hình thức du lịch được ưa chuộng, vừa để rèn luyện sức khỏe, vừa ngắm nhìn thiên nhiên một cách “chánh niệm” nhất. Trên thế giới, nhất là ở Nhật Bản, trekking trong rừng cũng là liệu pháp tuyệt vời để kết nối với thiên nhiên cũng như chữa lành tinh thần và thể chất. Có rất nhiều cung đường trekking đang được giới trẻ yêu thích tại Việt Nam, chẳng hạn như cung đường Tà Năng – Phan Dũng ở Lâm Đồng, nơi bạn cảm thấy mình nhỏ bé giữa cao nguyên dạt dào nắng gió, gặp gỡ những nụ cười dễ mến của đồng bào Churu; hay cung đường Tú Làn, Quảng Bình, nơi bạn có thể khám phá các kỳ quan hang động thạch nhũ hàng triệu năm.

Lựa chọn nơi lưu trú bền vững

Mỗi người có một nhu cầu khác nhau về nơi ở khi du lịch. Dù ở resort năm sao hay ở khách sạn bình dân, bạn có bao giờ nghĩ rằng nơi lưu trú tác động rất lớn đến môi trường không, từ cách họ vận hành, sử dụng nhân công, đến các sản phẩm sử dụng trong khách sạn và thực phẩm phục vụ du khách?

Hiện tại, ngày càng nhiều khách sạn quan tâm đến vấn đề môi trường, mặc dù đối với các nhà đầu tư, đây là một thử thách rất khó khăn. Về phía du khách, chúng ta có thể góp phần tích cực bằng việc lựa chọn cho mình một nơi lưu trú văn minh. Nhu cầu thực tế sẽ buộc các nhà đầu tư phải thay đổi đường lối để phù hợp với thời cuộc. Họ cam kết tuyển dụng và đào tạo nhân viên địa phương, thay thế các sản phẩm sử dụng một lần trong khách sạn bằng các sản phẩm chất liệu thân thiện với môi trường hay có thể tái sử dụng. Rất nhiều khách sạn đã bắt đầu ngừng sử dụng bộ sản phẩm bằng nhựa dùng một lần trong nhà tắm, thay vào đó là sản phầm organic không dùng hóa chất… Một số nơi nghỉ dưỡng có quy trình tuyển chọn nhà cung cấp thực phẩm khắt khe, thậm chí có nông trại riêng cung cấp tại chỗ rau sạch cho khách như Flamingo Đại Lải hay Fusion Resort Cam Ranh. Fusion Resort Cam Ranh còn có hoạt động thú vị dành cho trẻ nhỏ đi cùng gia đình. Các bé được đến thăm khu nông trại nuôi nhiều loại gia cầm và tự tay nhặt trứng cho bữa ăn sáng của mình.

Ngoài ra, hình thức farmstay cũng ngày một phổ biến. Các trang trại như Andante ở Lạc Dương, Hạt Cỏ Home ở Đồng Nai, Tùng Hạ farm ở Đà Lạt… có khung cảnh trong lành đẹp như tranh vẽ, được ấp ủ và nuôi dưỡng bởi những người có đam mê nhiệt huyết và luôn nỗ lực trong công cuộc bảo vệ môi trường. Họ hạn chế đón nhiều lượng khách trong cùng một thời điểm, nói không với túi nilon và phân bón hóa học. Các thực phẩm từ vườn lên đến bàn ăn đều tươi ngon và tốt cho sức khỏe. Khách lưu trú tại trang trại còn có cơ hội học hỏi và trải nghiệm làm nông dân, tự tay trồng rau organic và chế biến cho mình những món ăn ngon lành, bổ dưỡng.

Tham gia chuyến tham quan sinh thái

Nếu có ý định tham gia các hoạt động hướng về thiên nhiên, hãy chắc chắn rằng bạn chọn các tour du lịch và các hoạt động thân thiện với môi trường. Bằng mọi giá, hãy tránh đến những nơi động vật bị khai thác và ngược đãi để phục vụ mục đích giải trí dành cho du khách, chẳng hạn như cưỡi voi hoặc chụp ảnh với hổ. Thay vào đó, hãy chọn các chuyến tham quan động vật hoang dã được hướng dẫn bởi các chuyên gia và nhà bảo tồn sinh thái đã được chứng nhận. Không chỉ được khám phá và học hỏi được nhiều điều về đời sống nơi hoang dã, bạn còn được truyền cảm hứng về tình yêu với thiên nhiên và hành tinh xinh đẹp này.

Bên cạnh đó, bạn có thể kết hợp du lịch và công việc tình nguyện, vừa có cơ hội khám phá địa phương một cách chân thực nhất, vừa làm được những công việc ý nghĩa bằng cách tham gia vào dự án của các tổ chức phi chính phủ hay các tổ chức du lịch cộng đồng.

Du lịch hỗ trợ địa phương

Du lịch tạo ra việc làm, nhiều nền kinh tế phụ thuộc phần lớn vào nó. Tuy nhiên, trên thực tế dân địa phương chỉ hưởng lợi một phần từ đó. Là người du lịch có trách nhiệm, chúng ta có thể giúp khắc phục bằng cách hỗ trợ các doanh nghiệp địa phương: Ăn tại các nhà hàng địa phương; mua sắm tại các cửa hàng nhỏ do dân địa phương làm chủ; thuê hướng dẫn viên và tài xế địa phương. Điều đó không phải lúc nào cũng tiện lợi hoặc chi phí rẻ, nhưng lại có ảnh hưởng tích cực và đặc biệt ý nghĩa, nhất là đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ do phụ nữ làm chủ, ở những nơi phụ nữ cần sự độc lập về tài chính, góp phần xóa bỏ các hủ tục phong kiến bất lợi cho phụ nữ. Chẳng hạn khi đến Ninh Thuận, bạn có thể tham quan các làng nghề, mua sắm các sản phẩm gốm Bàu Trúc hay sản phẩm thổ cẩm được phụ nữ Chăm tự tay tỉ mỉ dệt nên.

Ngoài ra, việc cho tiền không suy nghĩ gây hại nhiều hơn bạn tưởng. Cho tiền trẻ em ăn xin để chụp ảnh chung sẽ khuyến khích chúng nghỉ học, chưa kể số tiền này thường vào túi các tổ chức ăn xin chuyên nghiệp. Tốt hơn hết, bạn nên đóng góp cho một tổ chức từ thiện địa phương để giúp đỡ những trẻ em này và tạo cơ hội cho chúng có một cuộc sống tốt đẹp hơn.

Đừng lãng phí tài nguyên quý giá

Chúng ta đang sống trên một hành tinh phong phú và xinh đẹp. Nhưng thật không may, nguồn tài nguyên thiên nhiên đó không phải là vô hạn. Cách chúng ta đang sống, đi lại thường ngày lại tăng cường đốt cháy nhiên liệu hóa thạch, gây ô nhiễm nước và không khí, đã tác động tiêu cực đến môi trường. Mỗi chúng ta đều phải chịu trách nhiệm về sự tổn thất mà hành tinh đang phải chịu đựng. Và có rất nhiều điều ta có thể làm với tư cách là khách du lịch để giảm lượng khí thải carbon. Câu thần chú kỳ diệu đó là: giảm thiểu, tái sử dụng và tái chế.